Món ăn ngon chem chép (chang chang)

Hè, về quê thật nhiều hứng khởi. Đa phần đường làng, xã, ấp ở nông thôn bây giờ đã kiên cố bêtông hoá, chạy xe theo những con đường dọc bờ sông mát rượi. Dưới kênh, rạch lúc nước cạn, bạn sẽ gặp nhiều người đang chăm chỉ mò bắt ốc, hến, chem chép.

Chem chép kho keo.

Có thể, hồi ở dưới quê, lúc còn là những cô cậu bé da sạm nắng, tóc cháy râu ngô; bạn đã từng đi bắt chang chang về cho bà ngoại, hoặc chị, mẹ nấu canh, hay kho khô, xào giá hẹ…?

Tuyệt thú, của trời cho mà! Xách rổ, mặc áo bà ba sờn, đầu vấn khăn rằn, ta đi với mấy đứa em, cháu, nhảy xuống mương, rạch, xúc hến, chang chang. Khi khám phá ra được “luồng” (thường ở mương có nhiều lá rụng, mục nát), bạn sẽ thích thú, “sung” lên y hệt như thuở còn là những em bé quê chơn chất, chưa hề biết chơi game hoặc sử dụng net, điện thoại 3G, thời trang “khủng”…Đúng là mùi bùn “thơm” hăng hắc làm cho ta nhớ về tuổi thơ. Chẳng phải bùn (phù sa) đã làm nên cuộc sống trù phú cho đất đồng bằng đó sao?

Châu thổ miền Tây, hàng triệu năm trước là biển cạn kia mà! Mùa mưa hay mùa nước lên ở quê ngày xưa, ra ngõ là gặp… bùn, bây giờ đã khá hơn nhờ có đường bêtông “sáu, bốn” – Nhà nước sáu đồng, nhân dân bốn đồng – hùn nhau để làm lộ. Anh nào có chiều dài lộ lớn chạy ngang đất mình thì phải chịu hao bộn! Kéo dây tính mét tới. Nếu không có tiền sẽ được vay, cam kết thu hoạch lúa sẽ trả. Lúa “trúng” có giá thì mừng, lúa thất, giá bèo thì “rầu thúi ruột”!... Các cô thôn nữ mới lớn, các em thiếu nhi bây giờ thường được học hành tử tế, ít khi chân lấm tay bùn bởi có cha mẹ cày sâu cuốc bẫm, một nắng hai sương làm rẫy ruộng, chắt mót lo cho con ăn học. Một số khác kém may mắn hơn, vất vả mưu sinh, trôi nổi giữa dòng đời vô định… Biết mấy ai còn nhớ hồi nhỏ đi xúc hến, bắt chang chang!

Chang chang thuộc bộ sò, hến nước ngọt, là loài nhuyễn thể ruột mềm, sống dưới lòng sông rạch nước chảy. Chang chang có hình dáng bên ngoài giống như con chem chép ở biển, hơi dài, suôn cỡ hơn hai lóng ngón tay. Người ta bắt chang chang bằng cách xúc bằng gào tre đan, gạn bùn khi nước sông, rạch ròng cạn.

Chang chang nấu canh mướp.

Chang chang đem về luộc với lá sả cho hở miệng. Sau đó trút chang chang ra rổ để ráo, tách vỏ lấy ruột. Chang chang dễ chế biến thành nhiều món: xào giá hẹ, ruột chang chang phi với hành, mỡ, tỏi cho thơm, khi thấy chang chang đã chín (săn lại, sẫm màu) thì cho giá, hẹ vào trộn đều, nêm nếm chút gia vị rồi bắc xuống. Lúc này cọng hẹ còn xanh, ăn giòn và ngọt; không nên xào giá hẹ lâu, vì như vậy sẽ dai và có màu vàng héo không ngon. Món ngon không kém là chang chang nấu canh mướp, ngọt thì khỏi phải chê. Nếu có thêm vài cục huyết heo hoặc huyết gà vịt lại càng tuyệt cú. Chang chang kho keo, món ăn cơm bắt đến muốn hết… rau vườn. Bắc chảo lên phi chang chang với hành tím xắt mỏng, mỡ, tỏi, sả bằm cho thơm. Đổ một ít nước mắm ngon, khi sôi chừng vài phút cho thêm miếng nước lạnh. Nghe chang chang có mùi thơm như… nước mắm kho quẹt thì cho hành xắt, ít tóp mỡ heo vào trộn đều rồi bắc xuống. Kẹp món chang chang kho keo với rau sống vườn như rau thuốc giòi, rau om, rau răm, lá cách, chuối chát, đọt cóc, khế chua… tựa một hỗn hợp hương vị; ôi tuyệt thơm ngon!

Khi đã quá “dội” với những món ăn nhiều đạm, mỡ từ gà, vịt, heo, bò, đồ hải sản… thì các món chế biến từ chang chang vừa dễ làm vừa lạ miệng và rẻ đến không ngờ. Ra chợ, hẹ chỉ 5.000 đồng một bó, ruột chang chang luộc sẵn 10.000 đồng một chén, huyết heo 10.000 đồng một cục vuông đủ nấu. Chỉ với chừng 25.000 đồng, thêm một ít gia vị bạn sẽ có món ngon cho cả nhà ăn trong thời “bão giá”. Về vườn đi mò bắt hến, chang chang, tự xắn tay áo chế biến, bạn càng thêm phấn khích, giảm tress. Và càng mê tơi hơn khi trong ký ức hiện về ngồn ngộn tuổi thơ đầy… hào sảng.